evrimsel eğilimler

Evrimsel eğilimden kasıt ya bir soy içinde yönlü yani belli bir doğrultudaki değişimlerdir, ya da birçok soyun geçirdiği paralel yani aynı yöndeki değişimlerdir. Ancak her değişim bir eğilim değildir. Ne de olsa, yaşadığınız şehirde bir gün sıcak geçse bunu bir “ısınma eğilimi”
saymazsınız; bir eğilimden bahsetmek için hava sıcaklığının bir süre boyunca artmasını bekleriz. Biyologlar da evrimsel eğilimleri aynı şekilde ele alırlar – bir değişimin “eğilim” sayılması için rasgele bir salınımın ötesinde bir sürekli bir niteliğe sahip olması gerekir

Örneğin, atlar ve gergedanlarla akraba olan ama bugün nesli tükenmiş ilginç bir soyun, Titanotheres'in fosillerine baktığımızda evrimsel bir eğilim görürüz. Titanotheres`in burnunda kemikli, boynuzumsu bir çıkıntı bulunur. Bu hayvanlara ait fosil kafataslarını zamana göre sıraladığımızda, bu kemikli boynuzun uzunluğundaki evrimsel değişimin rasgele olmadığını, aksine kemikli boynuzların zamanla uzadıkları gözümüze çarpar. Dahası, birkaç farklı Titanotheres soyu aynı boynuz uzaması eğilimini sergiler. Burada görülen Titanotheres tasvirleri 55 ila 35 milyon yıl öncesine aittir. Bu kemikli boynuzun uzama eğiliminin nedeni tam olarak bilinmiyor. Bu durum, daha iri vücutlara yönelik bir seçilimin sonucu olabileceği gibi doğrudan daha büyük boynuzlara yönelik bir
seçimin ürünü de olabilir. Mesela keçi ve koyunlarda olduğu gibi, erkekler dişiler için birbirleriyle mücadele ederken uzun boynuzlu olanlar daha üstün
gelmiş olabilirler. Her evrimsel eğilim bu derece tutarlı olmayabilir. Çok sayıda
hayvan soyunun sergilediği başlılaşma (cephalization) yani bir
kafanın evrimi- eğilimi buna bir örnektir. Bu eğilim, sinir
hücrelerinin hayvanın vücudunun bir ucunda beyin şeklinde
yoğunlaşması ve duyu organlarının da aynı uçta toplanmasıdır.
Eklembacaklılar (kabuklular, böcekler ve diğerleri), halkalı
solucanlar ve omurgalılar dahil kordalılar giderek artan ölçüde
başlılaşmışlardır. Buna karşın birçok hayvan soyu fazla başlılaşma
sergilemez (denizyıldızının başı nerededir sizce?) veya iç
parazitler gibi başka soylar tam tersi yönde gelişerek başlangıçta
sahip oldukları başlarını da kaybetmişlerdir.