23 Mart 1876'da Diyarbakır Çermik'te doğdu. Asıl adı Mehmet Ziya olan Gökalp eğitimine Diyarbakırda başladı. 1895'te İstanbul'a gitti. Baytar Mektebi'ne kaydını yaptırdı. İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne katıldı. Muhalif eylemleri nedeniyle 1898'de tutuklandı. Bir yıl cezaevinde kaldı. Serbest bırakıldıktan sonra 1900'de Diyarbakır'a sürgüne gönderildi. Orada küçük memuriyetler yaptı. II. Meşrutiyetten sonra İttihat ve Terakki'nin Diyarbakır şubesini kurdu ve temsilcisi oldu. 'Peyman' gazetesini çıkardı. 1909'da Selanik'te toplanan İttihat ve Terakki Kongresi'ne Diyarbakır delegesi olarak katıldı. 1910'da İttihat terakki idadisi'nde sosyoloji dersleri verirken Genç Kalemler dergisini çıkardı. Türk Ocaklarının kurulumunda da yer almıştır. 1. Dünya savaşında Osmanlı'nın yenilmesiyle beraber tüm görevlerinden alındı. 1919'da İngilizler tarafından Malta Adası'na sürgüne gönderildi. O dönemde ailesiyle yazıştığı mektuplar daha sonra kitap halinde toparlanmıştır 1923'te Atatürk tarafından Diyarbakır mabusu seçildi.Türkçülük ve Turancılık fikirlerinin babası olarak da kabul edilir. 1924 yılında vefat eder ve 2. Mahmut Türbesi haziresine gömülmüştür.
ESERLERİ
Kızıl Elma (1914)
Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak (1929)
Yeni Hayat (1930)
Altın Işık (1927)
Türk Töresi (1923)
Doğru Yol (1923)
Türkçülüğün Esasları (1923)
Türk Medeniyet Tarihi (1926, ölümünden sonra)
Kürt Aşiretleri Hakkında Sosyolojik Tetkikler (ölümünden sonra)
Altın Destan
Üç Cereyan
Limni ve Malta Mektupları