iron

“Yıldızlar, bir astronom ile birbirine aşk sözcükleri söyleyen bir çifte aynı şeyi ifade etmez...”

"Gerçekliği ve ahlak doğruluğunu temel alan değerlerin toplum içinde yerleşebilmesi, utançsızlığı saf dışı edebilmesi, gazetecinin sabırla peşinde koşacağı amaç olmalıdır" sözünü söylemiş ünlü yazar.

Günümüze kadar “haber”in pek çok tanımı yapılmıştır. Bunlardan bazılarını şöyle sıralamak mümkündür:

Acele kaleme alınmış edebiyattır.
Beklenen ya da beklenmeyen gelişmelere ilişkin bilgilerdir.
Belirli bir alanda edinilmiş bilgidir.
Belirli bir yer ve zaman içinde gerçekleşen çeşitli olayların, bilmeyenlere aktarılmasıdır.
Bir durum ya da olayın belirtilerinin yansıtılmasıdır.
Bir kimse, bir yerdeki olaylar hakkındaki bilgilerdir.
Bir olay hakkında alınan ya da verilen bilgidir.
Bir olayın öteki olaylardan ayrılmasını sağlayan yönü ya da boyutudur.
Bir olayın raporudur.
Bir olayın tarafsız biçimde anlamlandırılmasıdır.
Bir olgu üzerine edinilen bilgidir.
Bireylere bilmedikleri bir evreni tanıtan bilgilerdir.
Bireylerin ilgi duydukları olayların hikâyeleştirilmiş biçimleridir.
Birinin zapt etmek istediği şeye denir, geri kalan her şey gazete ilanıdır.
Bugünün olayıdır.
Çevrede olup biten her şeydir.
Çok sayıda insanı ilgilendiren zamanlı her şey haber, en çok sayıdakiler için en çok ilginç olan da en iyi haberdir.
Dar çevreler dışında da bilinir hale gelmek için kitle iletişim araçlarının ilgisine gereksinim duyan gerçeklerdir.
Duyup öğrendiğimizdir.
Dün bilmediğimiz her şeydir.
Gazeteciler tarafından üretilendir.
Gazetecilerin yaptığıdır.
Gazetelerde yayımlanan şeydir.
Gazetelerde, dergilerde, televizyonlarda, radyolarda yayımlanan bilgilerdir.
Gazeteye basıldığında okuyucuya yararlı olacağı düşünülen olaydır.
Gazeteyle okuyucu arasındaki bilgi alıverişidir.
Gelişen olayların sonucudur.
Genelde statüko (durağanlık, hareketsizlik, eylemsizlik, stabilite) değişikliği, istisnai hallerde statükonun devamıdır.
Gerçeğin dublörüdür.
Gerçeğin toplumsal kurgusudur.
Gerçek olan bir şeyin özetidir.
Güncel ve ilginç bir olayın, olduğunca nesnel ve gerçeğe uygun bir biçimde sunulmasıdır.
Halkı ilgilendiren olaylardır.
Halkın ilgi göstereceği her şeydir.
Henüz olmuş ya da önceden olmakla birlikte, henüz ortaya çıkmış bir konudaki taze bilgidir.
Herhangi bir konuda yeni bilgidir.
Herhangi bir ortamda meydana gelen olay sonucu yaratılmış yeni oluşumlara ilgi duyan halkın bunları öğrenme gereksinimini karşılayan bilgilerdir.
Hikâyenin hikâyesidir.
İlgilenenler tarafından yeni bilgi sanılandır.
İlginç olan, bilmek, işitmek, okumak, öğrenmek isteyebileceğimiz her şeydir.
İnsana “Vay canına!” dedirten her şeydir.
İnsanın bilgi edinme ihtiyacını karşılayan bir çeşit ögedir.
İnsanın ilgisini uyandıran bilgilerdir.
İnsanlara iletilen önemli olaylardır.
İnsanları ilgilendirecek zamanlı bir fikrin, bir olayın ya da bir sorunun özetidir.
İnsanların bilmek istediği her şey haberdir.
İnsanların gelecekleriyle ilgili kararları almakta, öteki insanlar ve çevreyle anlamlı ilişkiler kurmakta, dünyayı algılamakta en önemli unsuru oluşturan bilgilerdir.
İnsanların hakkında konuşacakları şeylerdir.
İnsanların üzerinde konuştuklarıdır.
Karşılaşılan her yeni, haberdir.
Katıksız gerçekleri ileten bilgiler bütünüdür.
Kaynaklardan izleyiciye aktarılan bilgidir.
Kişileri ve toplumu ilgilendiren olayların aktarımıdır.
Kişilerin kafalarında bir anda ışık yaktıran yüzeysel bilgilerdir.
Kişilerin yaşamları hakkında mantıklı karar verebilmeleri için gerekli bilgilerdir.
Kitle iletişim araçları tarafından okura, izleyiciye, dinleyiciye, “Bunu oku”, “Bunu izle”, “Bunu dinle” diyerek dayatılanlardır.
Kitle iletişim araçlarında yayımlanan şeylerdir.
Kitle iletişim araçlarında yer alan ilginç öykülerdir.
Kulaktan kulağa dolaşan sözdür.
Muayyen bir zamana ait hadiseleri vaktinde bildiren, muayyen adette eşhası alakadar eden ve kıymeti, alakadar ettiği şahısların adediyle orantılı olan şeydir.
Okumak, dinlemek ya da seyretmek için, bireylerin zaman ya da para ödeyerek satın almayı istedikleri şeydir.
Okurların ilgisini çekecek bütün olaylardır.
Okuru ilgilendirecek değişiklik ya da gelişmedir.
Okuyucu, izleyici ya da dinleyici için öncelikle yeni gerçeklerle ilgili, doğru ve anlaşılır bilgilerdir.
Okuyucu, izleyici ya da dinleyici için önemli olan, yakın zamanda meydana gelmiş ya da ortaya çıkarılmış bir olaya ilişkin bilgidir.
Okuyucuların öğrenmek istedikleridir.
Okuyucunun şahsi işlerine, onun cemiyetle olan münasebetlerine, refahına taalluk eden, muayyen zamana münhasır olan ve okuyucunun alakasını celbeden herhangi bir şeydir.
Olan her şeydir.
Olayın kendisi değil; o olayın bilgisinin aktarımı, bildirimidir.
Olayın asıl çerçevesi içinde yeniden kurgulanan anlatımıdır.
Olaylar, gazetecinin beyin süzgecinden ve değerlendirmesinden geçerek kitlelere aktarıldığında haber olabilmektedir.
Olaylarda ve bunların doğurduğu fikirlerde esas olan şeyin aktarımıdır.
Olayların edebiyatıdır.
Olayların normal akışındaki bir kesinti ve beklenenin kesintiye uğraması konusundaki bilgidir.
Olduktan sonra algılanabilen bir olgudur.
Olma olasılığı bulunan ya da olacak bir şey hakkında önceden yapılan uyarıdır.
Önemli sayıdaki insanları ilgilendiren olayların, gerçeklerin, görüşlerin zamanlı bildirilişidir.
Özet bir öykü ya da rapordur.
Saklı kalmış olguların gün ışığına çıkarılmasıdır.
Tanık olamayanlara verilen, meydana gelmiş olaylarla ilgili bilgilerdir.
Tarafsız olarak, bir araç tarafından verilen bilgidir.
Tarihin kabaca yazılmış ilk müsveddesidir.
Toplum fertlerinin sağduyulu yargılarda bulunabilmeleri için gerekli bilgidir.
Toplumda çok sayıda kişiyi ilgilendiren, etkileyen, doğruluğundan kuşku duyulmayan herhangi bir olayın, düşünce ya da görüşün, halkın anlayabileceği biçimde ve zamanında verilmesidir.
Toplumu ilgilendiren olay, fikir ve kanıların, iyi ve doğru bir şekilde, yayın araçlarıyla
topluma aktarılmasıdır.

Üzerinde çalışanların uyguladıkları yöntemler sonucu ortaya çıkan bilgi belgesidir.
Üzerinde konuşulan her şeydir.
Vaktinde verilen, toplumda çok sayıda kişileri ilgilendiren ve etkileyen, bu kişilerin anlayabileceği herhangi bir olay, fikir ve kanaattir.
Ya öncelikle ve en iyi biçimde bir tarih ya edebiyat malzemesi ya toplum koşullarının bir kaydı ya halkın tutkularının bir ifadesi ya da gazetecilerin önyargılarıdır.
Yarın, bugünün tarihini yazacaklar için hazırlanmış dipnotlardır.
Yarının tarihidir.
Yayın müdürlerinin “haber” dediği şeydir.
Yeni bir olay ya da olayın anlatılışıdır.
Yeni bir vaziyet almamızı gerektiren her şey haberdir.
Yeni olmuş olayın ilk duyurusudur.
Yeni olmuş ya da olacak olan olay üzerine bilgidir.
Yeniliği öğrenme gereksinimidir.
Zamana uygun her şeydir.
Zamanın raporudur.
Simgesel bir kurgulama metni olan haber, gerçek sanılan eylem ya da söylemlerin, yakalanabilen, kavranabilen bazı ögelerinin, neden-sonuç ilişkisi içinde bir araya getirilerek öyküleştirilmesidir.

Haber, havadis anlamına gelen ingilizce kelime. İngilizce' deki North (Kuzey), East (Doğu), West (Batı) ve South (Güney) kelimelerinin baş harflerinden meydana geldiği bilinen haber (News) kelimesi, “her yönde meydana gelen olaylar” olarak da tanımlanmaktadır.

Kitle iletişim araçlarında yer alan haberler, bireyleri kişisel, yerel, yöresel, ulusal ve uluslararası düzeyde; toplumsal, siyasal, ekonomik ve kültürel yaşamdaki gelişmelerden bilgi sahibi kılarlar. Özetle haber; kişileri bilgilendirir, eğitir, eğlendirir, üzer, sevindirir, eyleme yöneltir ya da eylemden vazgeçirir.

“Haber” diye adlandırılan bazı bilgilerin toplanması ve bireylere aktarılmasının kökeni, toplumsal yaşamın başladığı döneme kadar inmektedir. Mısır'da MÖ 1750 yıllarında çeşitli bilgilerin yer aldığı resmî bir gazetenin yayımlandığı bilinmektedir. Bazı bilgi ve düşüncelerin elle yazılarak satılmasına ise ilk kez 14. yüzyıl sonlarında Venedik'te rastlanmıştır.

Özellikle Almanya ve İtalya'daki büyük iş merkezlerinden, ekonomik ve politik gelişmeler hakkında özetlenmiş bilgiler, elle yazılarak (elle yazılmış haber mektupları: Nouvelles a La Main) çoğaltılmıştır. Bunlar 15. yüzyıl sonlarından itibaren Venedik'te “avvisi” daha sonra da Hollandalılar tarafından “zeytungen” diye adlandırılan el yazmalarıdır.

15. ve 16. yüzyıllardaki keşifler ve icatlar, bireylerin merakını daha da kamçılamış ve ortaya elle yazılmışların yanı sıra çeşitli adlar altında basılmış yeni haber bültenleri çıkmıştır. 17. yüzyılın ilk yarısından itibaren de özellikle Avrupa'da bazı bilgilerin toplanması, derlenmesi ve bedel karşılığı pazarlanmak üzere yayımlanması, süreli bir biçime dönüştürülmüştür. Bu uygulama, 19. yüzyıl'ın ortalarında uluslararası alana da yayılmış ve günümüze kadar yoğunlaşarak gelmiştir.

İlk defa 1778'de akademilere gazeteciler alınmaya başlanacak gazetecilerin ilkidir. Target, Nivernais Dükü tarafından karşılanır ve dük ona şöyle der: “Gazetecilik mesleği, artık en nitelikli zihinler tarafından icra edilmeyi hak etmektedir.”

Jacques Pierre Brissot, Girondistenlerin Fransız Meclisindeki sözcüsüdür.
Le Patriote Français adlı gazeteyi Nisan 1789 Fransız Devrimi'nden hemen önce çıkaran Brissot, tanıtım yazısında şöyle açıklamaktadır:

“Tüm Fransızları eğitmek için, broşürlerden başka sürekli, az masraflı ve onları yormayacak biçimde bir araç bulmak gerek. Bu araç siyasî bir gazete (....)'dir. Esaretten ya da cehaletten kurtulmaya çalışan kalabalık bir millet için tek eğitim aracı budur. Gazeteler olmadan Amerikan Devrimi hiçbir zaman gerçekleşmezdi.” Bunun sonucunda da “basın özgürlüğü kutsal bir haktır ve halkın sahip olduğu egemenliği makul ve aklı başında bir biçimde uygulamasına olanak veren yurttaşlık eğitimini sadece onun sağlayabileceğine inanılıyordu.”

İtalyan birliği hareketi Risorgimento'nun önde gelen liderlerindendir. 1860 yılında, “İtalya'yı oluşturduk, şimdi İtalyanları oluşturmalıyız” dediği bilinir.

Charles-Louis de Secondat, baron de La Brède et de Montesquieu, daha çok bilinen adıyla Montesquieu, bir Fransız politik düşünürdür.

İran Mektupları kahramanı Uzbec'in ağzından şöyle diyor: “Bizim İran'da bilmediğimiz ve burada çok moda olduğunu sandığım bir çeşit kitap var: Gazeteler. Bunları okurken tembelliğin ruhu okşanıyor.”

Jean-Jacques Rousseau, Cenevreli filozof ve yazar. Siyasi fikirleri, Fransız Devrimini etkilemiştir. Düşünceleri özellikle, Devrim'den sonra kurulan yeni devletin kalkınmasında, toplumun sosyal yapısında ve eğitim sisteminde etkili olmuştur.

1775'te, bir gazete çıkarttığını yeni öğrendiği Cenevre'deki bir arkadaşına şöyle yazar: “Demek ki siz de, baylar, 'süreli' yazarlar oldunuz. Projenizin bana size olduğu kadar eğlenceli gelmediğini itiraf ediyorum; büyük anıtlar dikmek için yaratılmış adamların malzeme taşımakla, mimarların el işçisi olmakla yetindiklerini görmekten üzüntü duyuyorum. Süreli bir kitap nedir? Değersiz ve faydasız, kalıcı olmayan bir eser, kültürlü kişiler tarafından dikkate değer bulunmayan ve küçümsenen bu kitapla, kadınlara ve aptallara bilgiden yoksun bir gurur vermeye yarar; yazgıları sabah tuvalet masasının üzerinde parladıktan sonra, akşam gardırobun içinde ölmektir.”

“Tüm bu gazeteler, cahillerin yemi, okumadan konuşma ve karar vermek isteyenlerin kaynağı, çalışanların belası ve tiksintisidir. Bunlar hiçbir zaman iyi düşünülmüş iyi bir satır üretmediler, ne de kötü bir yazarın kötü bir eser vermesini engellediler.” diyen ünlü fransız filozof ve editördür.

François Marie Arouet, Fransız yazar ve filozof. Fransız Devrimi ve Aydınlanma hareketine büyük katkısı olmuştur. Din ve ifade özgürlüklerinin yanı sıra, insan hakları konusundaki düşünceleri ve felsefi yazıları ile ünlenmiştir.

“basın, toplumun belalarından biri ve dayanılmaz bir eşkıyalık haline geldi” ifadesini kullanmıştır.

“Elizabeth döneminin büyük tiyatro yazarı (bkz:Ben Johnson), 1626'da Londra'da sahnelemek üzere Aristophanes'ten esinlenen bir komedi yazısı. Türkçesi “Haber Dükkânı” anlamına gelen bu eserde ilk kez en karamsar tonda gazetecinin toplumsal kişiliğine saldırılmaktadır: Gazeteci, kesinlikle utanma duygusundan yoksun ve okuyucularının saflığından yararlanmak için ne olursa yazmaya hazır birisidir” demiştir.

not: utanmaz sensin oç

gazetecilerin çoğunlukla hükümetlerin iletilmesini istediği bilgileri aktardığını, oysa aktarılması istenmeyen ve yeterince araştırılmadığı için gazetecilerce ortaya çıkarılmayan çok daha fazla yolsuzluk ve aldatmaca olduğunu belirten gazeteci.
Hume, bu dururmun kendisini çok öfkelendirdiğini şöyle vurgulamıştır:
“Bu konu beni dehşete düşürüyor. Çok kızıyorum. Böyle şeylere fena halde bozuluyorum. Yolsuzluk ve aldatmaca. Bunlar beni hasta ediyor. Adeta bunaltıyor. Bunaltıcı buluyorum böyle şeyleri. Çok üzülüyorum. Bu tür olaylara gerileme, demokrasi için ödediğimiz bedelin bir anlamda çürümesi, bozulması gözüyle bakıyorum. Bunları doğrudan doğruya tehlikeli görüyorum.”