tanrı gibi mutlak, her devirde aynı olduğu varsayılan o meşhur ''insan doğası'' bu kelimelerden biri değildir.
insan doğası şöyleymiş, hayvan doğası böyleymiş... hangi mülkiyet ilişkilerine mensup ''insanın doğası''? diye sormak lazım. şöyle bi kelime var ama : yabancılaşma. hayvan doğasına gelince: ortak yardımlaşma (mutual aid)
antik yunan'da hırsızlık yapan cocuğa ''helal olsun'' derlermiş. hala varlığını 2009lara kadar falan neredeyse dokunulmadan sürdüren bir kabilede ise mülkiyet bilinci yok, cimrilik yok, başkasının malına çökmek yok çünkü böyle bir şey görmemişler (o üretim tarzı içinde böyle bir şey doğmamış). eski dev-yolcu bi abimiz kooperatif kurmuştu zamanında; ayakkabı yapıyorlardı yanılmıyorsam ama kimse kimsenin artı-değerini gasp etmiyor (yani fabrikanın sahibi yok ne kazanılıyorsa işçinin cebine gidiyor hemen hemen). işçiler ne yaptı? kendi lehlerine olduğu halde o işe pek bir itibar göstermediler ama sonra ''haklıymışsın'' dediler. niye itibar etmediler; iki kelime daha öğrenelim: küçük burjuva ideolojisi, kültürel hegemonya
''(...)mustafa kemal'in devrimlerinin ekonomik devinimini desteklemesi için yarattığı burjuvazi kemalizme ve mustafa kemal'e ihanet etmiş bir vaziyette. paşanın yaptığı devrimleri desteklemek için ilerici burjuva sınıfı gerekiyordu. şimdi başka çözümler aramak zorundayız.''
bu cümleye itiraz edilebilecek ne var ki. mustafa kemal, milyoner yetiştirmedi mi yetiştirdi. yetiştirdiği milyonerler ve yeni milyonerler daha sonra kemalizmi satmadı mı. sattı.