Sovyet psikolog ve psikiyatr Bluma Zeigarnik tarafından bir restoranda yapılan gözlem sonucu bulunmuştur ve adını ondan almıştır.
1920'lerde Zeigarnik bir grup psikolog arkadaşıyla beraber bir restorana girmiştir ve sipariş vermişlerdir. Siparişi, tek bir garson alır Ancak hiçbir siparişi kaydetmez. Grup, yemeklerini yer ve restorandan çıkar. Daha sonra Ziegarnik geri dönerek aynı garsonu bulur ve bunca siparişi aklında nasıl tuttuğunu sorar;
Garson, üniversitenin onca kalabalık restoranındaki değil biraz önce aldığı siparişi, psikologlardan oluşan grubu bile hatırlamamaktadır. Garsonun psikoloğa söylediği tek şey, siparişleri aklına yazıp, yemeklerin ilgili kişilere ulaştırılmasını sağladıktan sonra siparişleri aklından sildiğidir.
Bu durum Zeigarnik'in ilgisini çok çeker ve yaptığı çalışmalarla şu sonuca ulaşır: Bitirilmemiş, sonlandırılmamış işlerin, zihni daha fazla meşgul etmektedir. İş bitince, zihin bu meşguliyetten kendini kurtarmaktadır.
Zeigarnik etkisini gösteren birçok çalışma da daha sonra psikoloji literatürüne girmiştir. Bunlardan birisi Kenneth McGraw'ın deneyidir:
Zeigarnik etkisine günlük hayatımızdan örnekler sık bulunmaktadır:
- eğitim hayatımızı düşündüğümüzde bir türlü çözemediğimiz soruların, çözdüğümüz sorulara göre daha fazla aklımızda kaldığını fark etmişsinizdir belki.
- ayrıca eğitim sistemimiz sınav odaklı olduğu için genellikle çalışılan konular sınavlardan sonra unutulur.
- medya ve pazarlama alanında da Zeigarnik etkisi çokça kullanılmaktadır; dizilerin sonlarına getirilen “…devam edecek” yazısı ya da dizilerin en heyecanlı yerlerinde reklam girmesi gibi.