Öğlen yemeği için bugünkü durağım olan şehir. Karalarım bir şeyler sonra
pompei
Yanardağ patlaması sırasında bütün zenginlerin kaçıp fikirlerin ve kölelerin öldüğü şehir. Yanlış bilenlere duyurulur.
bence komik
Bir şeyler karalarım demiştim ve karalama zamanı geldi.
Öncelikle pompeinin konumundan bahsedeyim. Pompei şehri vezüv yanardağının eteklerinde kurulan bir şehir. Vezüv yanardağı bugün bile hala aktif yanardağ kategorisinde ve dünyanın en büyük yanardağlarından birisi. Pompei şehrinin biraz daha güneyine gittiğinizde ise napoli şehri var ama merak edilmesin napoli vezüve o kadar da yakın değil. Tehlike başka napoli için. Dünyada pek kimsenin bilgi sahibi olmadığı 4 tane süper yanardağ var ve bir tanesi napolide.
Dönelim pompei konumuza. Pompei bundan en az 20 yüzyıl önce kurulan bir sehir. Kendi döneminin en büyük şehirlerinden birisi. 1.yuzyılda pompei nüfusu 15bin civarıydı. Peygamber dönemindeki savaşlarda bike toplam asker sayısının 1000 civarında olduğunu göz önüne alırsak pompei gerçekten büyük bir şehir.
Pompeide bu kadar çok insan varsa hayat da hareketlidir. O dönemin barları, restaurantları, mağazaları pompeide çok sayıda var. Ayrıca çok sayıda genelev de var ama o konuya birazdan giricem. Bugün pompeiye gittiğinizde 20 asırlık sütunları, freskleri, ev aletlerini, kumar aletlerini ve tarım ürünlerini görebilmek mümkün. Bunların hepsi daha sonra yapılan kazı çalışmaları sırasında ortaya çıkartılan eserler. Zeytin, nohut, ekmek, fındık gibi ürünleri o zamanlarda yetiştiren pompei halkı tarımda da gelişmiş. Ayrıca o dönemde bulunan zarlar sayesinde de kumarın da yaygın olduğu bilinen bir gerçek.
Pompeide de her toplumda olduğu gibi zengin-fakir ve ayrıca köle sınıfı var. Zenginliğin belirtisi ise evde banyo olması. Sulama sistemini özel olarak kendi evlerine yaptırtan ve geniş arazilerinde o dönemki villalarda yaşayan zenginler var. Fakir halk ise suyunu şehirin içindeki çeşmelerden alıyo. Alıyo dediğime bakmayın tamamiyle o dönemki savaşlardan kazandıkları köleler bu tip işlerde çalışıyomuş. Ayrıca o dönemde yazı sistemi olmadığı için her evde, restaurantta ve barda resimli freskler mevcut. O mülkün sahibini bu fresklerden buluyolarmış.
Fresklerin anlamı nedir? Freskler iki amaçla kullanılıyo. Birincisi o dönemki olayları not etmek için fresklerin üzerine çizim yapılmış. İkinci amaç ise iletişim. Pompeide müzede bir eve girerseniz köpek motifli bir fresk sizi karşılar. Bunun anlamı "sen misafirsin ama benim kurallarım geçerli." Restaurantların girişindeki fresklerde ise mülk sahipleri kendi reklamlarını yaparak zamanı geldiğinde oy toplamayı amaçlamış. Fresklerin bir başka kullanım alanı ise genelevler.
Pompeide çok sayıda genelev ve özel ev mevcut. Bunun yanında o dönemde gündüz restaurant olarak çalışıp gece kaçak bir şekilde ev olarak çalışan yerler de mevcut. Genelevlere gittikleri zaman pompei halkına fresklerde menü gösterilirmiş. O dönemde bir dil olmadığı için insanlar fresklerden yaparmış seçimlerini. Menü dediğime aldanmayın, kiminle yatılacağına değil o işi hangi şekilde yapacaklarına karar veriyolar o menülerle. Bu evlerin yerini anlamak içinse işaretler var. Eğer pompeide bir evin kapısının üstünde erkek cinsel organına benzer bir çıkıntı varsa bilin ki orası genelev. Ayrıca yollarda da yine erkek cinsel organı şeklinde motiflerle genelevin yönünü gösteriyolar.
Gelelim meşhur helak olma meselesine. Daha önce dediğim gibi pompei vezüvün dibinde. Vezüv yanardağı patmadan önce karbonmonoksit gazı püskurterek patlamaya hazırlanıyo. Bu gaz yere indiğinde ise insanların nefes almasını engelleyip insanları boğuyo. Daha sonrasında ise şiddetli lavlar püskürtülýp şehire doğru harekete geçiyo. Tahminen 78 yılında vezüv ilk kez patlıyo. Bu patlama esnasında pompei halkı kaçmaya çalışıyo. Pompei aynı zamanda bir liman kenti olduğu için gemiler mevcut. İnsanlar kaçarken bu sırada yer sarsıntısı da başlıyo. Lavlardan kaçan insanlar limanlardaki gemilerle uzaklaşıyolar. Geri gelmek için yola çıkan gemilerse bir türlü pompiye yanaşamıyo, çünkü aynı anda denizde de sarsıntı başlıyo. Gemilerin yanaşamamasından dolayı limanda sıkışıp kalan pompei halkı ise lavların gelmesiyle helak oluyo. Yer sarsıntılarıyla da toprağın altında kalıyolar.
Peki bugün pompeideki heykeller nasıl oluştu? Pompei şehri için arkeologlar kazı yapmaya başlıyolar. Yukarıdan aşağıya doğru kazarlarken toprağın içinde hava boşluğuna denk geliyolar. İlk önce nedenini bilmedikleri için başka yerleri kazmaya yöneliyolar ama karşılarına yine aynı tip hava boşlukları çıkıyo. Bunun neticesinde hava boşluğunun sebebini öğrenmeye karar veriyolar ve bir sonda yardımıyla o alandaki toprağı deliyolar. İçerisine alçı döküyolar. Tekrar kazmaya başlayıp alçıyı tamamiyle çıkardıklarında ortaya çıkanın insan şekilleri olduğunu görüyolar. Toprak altında kalan pompei halkının etleri çürüyo ve o boşluğu oluşturuyo. Bugün pompeiye gidildiği zaman o alçıları görüp içlerindeki gerçek insan kemiklerini ve kafataslarını görebilmek mümkün.
65 hektarlık bir alana sahip olan pompei şehrinin bugune kadar 40 hektarlık bir alanı kazılmış durumda. Yani hala kazılmamış büyük bir alan var.
Dinsel inanclara göre, pompei halkı iyice sapkınlaştığı için tanrı onları yanardağ patlamasıyla helak ediyo. Günümüzde vezüv 500 yıllık bir uykunun içinde ve uyanacağı günü bekliyo.
Öncelikle pompeinin konumundan bahsedeyim. Pompei şehri vezüv yanardağının eteklerinde kurulan bir şehir. Vezüv yanardağı bugün bile hala aktif yanardağ kategorisinde ve dünyanın en büyük yanardağlarından birisi. Pompei şehrinin biraz daha güneyine gittiğinizde ise napoli şehri var ama merak edilmesin napoli vezüve o kadar da yakın değil. Tehlike başka napoli için. Dünyada pek kimsenin bilgi sahibi olmadığı 4 tane süper yanardağ var ve bir tanesi napolide.
Dönelim pompei konumuza. Pompei bundan en az 20 yüzyıl önce kurulan bir sehir. Kendi döneminin en büyük şehirlerinden birisi. 1.yuzyılda pompei nüfusu 15bin civarıydı. Peygamber dönemindeki savaşlarda bike toplam asker sayısının 1000 civarında olduğunu göz önüne alırsak pompei gerçekten büyük bir şehir.
Pompeide bu kadar çok insan varsa hayat da hareketlidir. O dönemin barları, restaurantları, mağazaları pompeide çok sayıda var. Ayrıca çok sayıda genelev de var ama o konuya birazdan giricem. Bugün pompeiye gittiğinizde 20 asırlık sütunları, freskleri, ev aletlerini, kumar aletlerini ve tarım ürünlerini görebilmek mümkün. Bunların hepsi daha sonra yapılan kazı çalışmaları sırasında ortaya çıkartılan eserler. Zeytin, nohut, ekmek, fındık gibi ürünleri o zamanlarda yetiştiren pompei halkı tarımda da gelişmiş. Ayrıca o dönemde bulunan zarlar sayesinde de kumarın da yaygın olduğu bilinen bir gerçek.
Pompeide de her toplumda olduğu gibi zengin-fakir ve ayrıca köle sınıfı var. Zenginliğin belirtisi ise evde banyo olması. Sulama sistemini özel olarak kendi evlerine yaptırtan ve geniş arazilerinde o dönemki villalarda yaşayan zenginler var. Fakir halk ise suyunu şehirin içindeki çeşmelerden alıyo. Alıyo dediğime bakmayın tamamiyle o dönemki savaşlardan kazandıkları köleler bu tip işlerde çalışıyomuş. Ayrıca o dönemde yazı sistemi olmadığı için her evde, restaurantta ve barda resimli freskler mevcut. O mülkün sahibini bu fresklerden buluyolarmış.
Fresklerin anlamı nedir? Freskler iki amaçla kullanılıyo. Birincisi o dönemki olayları not etmek için fresklerin üzerine çizim yapılmış. İkinci amaç ise iletişim. Pompeide müzede bir eve girerseniz köpek motifli bir fresk sizi karşılar. Bunun anlamı "sen misafirsin ama benim kurallarım geçerli." Restaurantların girişindeki fresklerde ise mülk sahipleri kendi reklamlarını yaparak zamanı geldiğinde oy toplamayı amaçlamış. Fresklerin bir başka kullanım alanı ise genelevler.
Pompeide çok sayıda genelev ve özel ev mevcut. Bunun yanında o dönemde gündüz restaurant olarak çalışıp gece kaçak bir şekilde ev olarak çalışan yerler de mevcut. Genelevlere gittikleri zaman pompei halkına fresklerde menü gösterilirmiş. O dönemde bir dil olmadığı için insanlar fresklerden yaparmış seçimlerini. Menü dediğime aldanmayın, kiminle yatılacağına değil o işi hangi şekilde yapacaklarına karar veriyolar o menülerle. Bu evlerin yerini anlamak içinse işaretler var. Eğer pompeide bir evin kapısının üstünde erkek cinsel organına benzer bir çıkıntı varsa bilin ki orası genelev. Ayrıca yollarda da yine erkek cinsel organı şeklinde motiflerle genelevin yönünü gösteriyolar.
Gelelim meşhur helak olma meselesine. Daha önce dediğim gibi pompei vezüvün dibinde. Vezüv yanardağı patmadan önce karbonmonoksit gazı püskurterek patlamaya hazırlanıyo. Bu gaz yere indiğinde ise insanların nefes almasını engelleyip insanları boğuyo. Daha sonrasında ise şiddetli lavlar püskürtülýp şehire doğru harekete geçiyo. Tahminen 78 yılında vezüv ilk kez patlıyo. Bu patlama esnasında pompei halkı kaçmaya çalışıyo. Pompei aynı zamanda bir liman kenti olduğu için gemiler mevcut. İnsanlar kaçarken bu sırada yer sarsıntısı da başlıyo. Lavlardan kaçan insanlar limanlardaki gemilerle uzaklaşıyolar. Geri gelmek için yola çıkan gemilerse bir türlü pompiye yanaşamıyo, çünkü aynı anda denizde de sarsıntı başlıyo. Gemilerin yanaşamamasından dolayı limanda sıkışıp kalan pompei halkı ise lavların gelmesiyle helak oluyo. Yer sarsıntılarıyla da toprağın altında kalıyolar.
Peki bugün pompeideki heykeller nasıl oluştu? Pompei şehri için arkeologlar kazı yapmaya başlıyolar. Yukarıdan aşağıya doğru kazarlarken toprağın içinde hava boşluğuna denk geliyolar. İlk önce nedenini bilmedikleri için başka yerleri kazmaya yöneliyolar ama karşılarına yine aynı tip hava boşlukları çıkıyo. Bunun neticesinde hava boşluğunun sebebini öğrenmeye karar veriyolar ve bir sonda yardımıyla o alandaki toprağı deliyolar. İçerisine alçı döküyolar. Tekrar kazmaya başlayıp alçıyı tamamiyle çıkardıklarında ortaya çıkanın insan şekilleri olduğunu görüyolar. Toprak altında kalan pompei halkının etleri çürüyo ve o boşluğu oluşturuyo. Bugün pompeiye gidildiği zaman o alçıları görüp içlerindeki gerçek insan kemiklerini ve kafataslarını görebilmek mümkün.
65 hektarlık bir alana sahip olan pompei şehrinin bugune kadar 40 hektarlık bir alanı kazılmış durumda. Yani hala kazılmamış büyük bir alan var.
Dinsel inanclara göre, pompei halkı iyice sapkınlaştığı için tanrı onları yanardağ patlamasıyla helak ediyo. Günümüzde vezüv 500 yıllık bir uykunun içinde ve uyanacağı günü bekliyo.
Pompanın kadim başkenti.