nikolay ilminskiy

altayhan
Rus çarlığı döneminde yaşamış ortodoks papazı ve doğu dilleri uzmanıdır.

1822-1891 yıllarında yaşayan ilminskiy, rus çarlığı'nın iki büyük projesinden birinin mimarıdır (ilki panslavizm). ikinci proje ise slav olamayanların ruslaştırılması ve ortodokslaştırılmasıydı.

ilminskiy, papaz eğitiminin yanında doğu dilleri uzmanıydı da demiştik. Türk şivelerini iyi bilen ilminskiy, projesinde tüm orta asya türk şivelerini birer ayrı dile dönüştürdü. Hepsine kiril harfleri dayatıldı. Her şivenin de birbirinden ayrı ve kopuk alfabesi vardı. Böylece türkler 50 yıl içinde aralarında yazılı iletişime geçemeyecek derecede dilsel olarak kopmuş oldular.

Bunun nihai sonucu da türklerin birbirinden kopuk ayrı milletçikler haline gelmesi ve her şivenin ayrı bir dilsel gelişime maruz kalmasıydı. Anlaşabilmek için herkes rusça konuşmak ve yazmak zorundaydı.

Bugün bile orta asya'da yaşlı bir kazak ile bir özbek 100 yıl önceki dedesinin aksine birbirini kolayca anlayamaz. Kendi aralarında bile rusça konuşmak zorunda kalırlar. Ki maalesef 1991'den sonra bağımsız türk devletleri de birbirinden uzak dil devrimlerine girişince dilsel kopukluk azalacağına artmıştır.