merkez ordu sinema dairesi mosd

laik bir hanim
Sinemanın Türkiye'de ilk kurumlaşması Merkez Ordu Sinema Dairesi'nin (MOSD) kurulmasıyla gerçekleşmiştir. Bu kurumu kuran Enver Paşa, Osmanlı İmparatorluğunun Başkumandan Vekili ve Harbiye Nazırıydı. Bu görevdeyken Almanya'ya yaptığı bir gezi sırasında, Alman ordusunda bir sinema kolunun kurulduğunu ve bu birimin, savaş sırasında çekilen görüntülerle belgeler oluşturduğunu gördü. Alman ordusu , sinema yoluyla savaş propagandası yapmakta ve aynı zamanda acemi erlerin eğitiminde bu yeni buluşu kullanmaktaydı.Enver Paşa, Türkiye'ye döndüğünde, 1915 yılında Merkez Ordu Sinema Dairesi'ni kurarak sinemanın gelişmesi için olumlu bir adım attı. Bu kurumun başına, Türkiye'de halka açık ilk film gösterimin yapan Romen uyruklu Sigmund Weinberg getirildi. Bu birimde görev alanlardan bazıları şunlardı: Fuat Uzkınay (Weinberg'in yardımcısı), Mazhar Kınay ve Cemil Filmer.2MOSD, ilk başta belge filmler çekti ama bunlar Padişah'ın ve Enver Paşa'nın özel yaşamıyla ilgili filmlerdi. Weinberg ve Uzkınay, böyle filmler çekerek film çekimini öğrendiler ve deneyim kazandılar. Daha sonra uzun metraj imgesel film çekmek isteyen Weinberg, bu girişiminde başarısız olmuştur çünkü o dönem Galiçya, Yemen, Romanya gibi yerlerle anlaşmazlıklar vardır ve siyasi durum karışıktır. Bu yüzden, Weinberg'in, 1916'da çekmeye çalıştığı Leblebici Horhor Ağa adlı filmi oyunculardan birinin ölümüyle, bir başka çalışması “Himmet Ağa'nın İzdivacı” (1916) filmi ise oyuncuların askere alınması nedeniyle yarım kalmıştır (Korkmaz, 1997 : 19). “Himmet Ağa'nın İzdivacı” iki yıl sonra 1918'de Fuat Uzkınay tarafından tamamlanmıştır. Rumen uyruklu Weinberg'in büyük sinema tutkusu ve bilgisi göz ardı edilmeden değerlendirmek gerekir ki, tam Weinberg bir şeyler yapmaya başlamışken Merkez Ordu Sinema Dairesi'ndekigörevinden alınmıştır çünkü Osmanlı Devleti ile Romanya savaşa girmiştir ve Romen uyruklu Weinberg'in görevinde kalması sakıncalı bulunmuştur. Weinberg'in siyasal düşüncelerle bu görevden uzaklaştırılmasından sonra bu göreve Fuat Uzkınay getirildi