marcel duchamp

prometheus
Marcel Duchamp, 28 Temmuz 1887'de Fransa'da, Blainville'de dünyaya geldi. 1904 yılında lise öğrenimini tamamladı. Paris'te bulunan ağabeylerinin yanına giderek 1905 Temmuzuna dek Julian Akademisine devam etti.

Önce izlenimciliğin etkisinde kalan Duchamp, izlenimci görüşlerle ilk eseri, «Marcel Lefrançois'nın Portresi»ni yaptı. 1908'de Paris'in banliyösü Neuilly'ye yerleşerek 1913 yılına dek burada yaşadı. Bu arada «Courrier Français» gazetesinde çalıştı.

1910'da gençlik yıllarının en önemli eserleri: «Baba Duchamp'ın Portresi», «Satranç Müsabakası» «Dr. Dumouchel'in Portresi» ve «Çalı», «Vaftiz», «Japon Elması Ağacının Üzerinde Hava Cereyanı» adlı batıni üç lirik eserini verdi. 1911'de «Büyük Cam», «İlkbaharda Delikanlı Ve Genç Kız»ı yaptı. Bir süre sonra «Merdivenlerden İnen Çıplak», «Kahve Değirmeni», «Çikolata Değirmeni» adlı tablolarını meydana getirdi.

1912 yılı, sanatçı için gerçekten verimli ve başarılı bir yıldı. Duchamp, 1912'de «Merdivenlerden İnen Çıplak No. 2», «Etrafları Hızlı Çıplaklarla Çevrilmiş Kral ve Kraliçe» ve Münich'te yaptığı iki şaheseri: «Bakirelikten Kadınlığa Geçiş», «Evli Kadın» adlı yağlıboya tablolarını verdi. Sanatçı bu arada «Büyük Cam» olarak da tanınan en önemli eseri: Sevgilileri tarafından Çıplak Bırakılmış Evli Kadın «La Mariée mise à nu par ses célibataires, meme» için notlar almaya malzeme toplamaya başladı. 1913'de Duchamp'ın sanatında bir gelişme görüldü: «Büyük Cam» için ilk ön çalışmasını yaptı. İlk «Yardım Edilmiş Ready-made»yi, «Bisiklet Tekerleği»ni gerçekleştirdi.

1915 yılında New York'a giden sanatçı, seyahatini 1918 yılına kadar uzattı ve orada arkadaşı Francis Picabia ile yeniden karşılaştı. Memleketine dönüşünde tanınmış bir kimse gibi karşılandı. Önemli eseri «Büyük Cam» üzerinde çalışmaya başladı. 1916'da İlk «Yarım Ready-Made: «Gizli Numarayla»yi meydana getirdi. 1917 yılında birinci «Society of Independent Artists Sergisi» jürisine girdi. Katherine Dreier için dört yılda yaptığı ilk yağlıboya eseri «Sen»den (1918) sonra Duchamp, resim yapmayı bıraktı.

Buenos Aires'e giden sanatçı, günlerini satranç oynayarak geçirdi. «Sanata karşıt» bir tutumla çalıştı ve 1919'da ilk «Düzeltilerek Taklit Edilmiş Ready-Made: Tzanck Çek»i yaptı.

Paris'e dönen sanatçı, tekrar Picabia'yı gördü ve aralarında Ribemont-Dessaignes, Pierre de Massot, Jacques Rigaud gibilerinin bulunduğu Dada grubuyla ilişki kurdu. Dada ve Gerçeküstü akımlarına katıldı. 1920'de Katherine Dreier ve Man Ray ile birlikte «Société Anonyme» adı verilen uluslararası bir çağdaş sanat koleksiyonu kurdu. Aynı yıl Rrose Sélavy takma adını adını kullanmaya başladı. 1922'de «Büyük Cam» üzerinde çalışmak için New York'a döndü, André Breton'un «Littérature No. 5»ini (Ekim) resimledi. 1924 yılında Büyük Cam üzerindeki çalışmalarını bitirdi.

O yıl Paris'e dönen sanatçı, zaman zaman Avrupa ülkelerine seyahatler yaparak 1926 yılına dek burada kaldı. 1923'de Brüksel'de yapılan hayatının ilk önemli satranç turnuvasına katıldı ve üçüncü oldu. 1925'de Nice'de düzenlenen Fransa Üçüncü Satranç Şampiyonası'na katılan Duchamp, bu yarışmada «Fransa Satranç Federasyonu Ustası» payesini kazandı. Bu arada İtalya'ya gitti. Üzerinde çok çalıştığı «Dönen Yarım Küre» adlı optik aletini Paris'te meydana getirdi.

«Büyük Cam», 1926'da Société Anonyme'in Brooklyn Müzesinde düzenlediği Uluslararası Çağdaş Sanat Sergisi'nde ilk kez sergilendi. Sergiden sonra «Büyük Cam» taşınırken çatladı; ancak bu hasar, eser birkaç yıl sonra deposundan çıkarıldığı zaman anlaşıldı.

Sanatçı, ertesi yıl 8 Haziran'da Lydie Sarrazin-Levasor ile ilk evliliğini yaptı. Chamonix'deki Fransa Beşinci Satranç Şampiyonası'na ve Paris Satranç Şampiyonası'na katıldı. 1934 yılında André Breton'un «Minotaure No. 6»nın içindeki «Phare de La Mariée»sini resimledi. 1936 yılında sanatçının o zamana kadar Fantastik Art, Dada, Gerçeküstücülük (sürrealizm) akımlarında yaptığı eserlerinden onbiri New York Çağdaş Sanat Müzesi'nde sergilendi. Büyük Cam'ın oldukça zor olan onarılması işinde hazır bulunmak için West Redding'e gitti. 1938'de Breton, Eluard, Dali, Ernst, Man Ray ve Paalen ile birlikte Paris'te Güzel Sanatlar Galerisindeki Uluslararası Gerçeküstücülük Sergisi'nin hazırlıklarına katıldı.

Kendi kelime oyunlarını bir araya getirerek, bunları 1939 yılında «Rrose Sélavy» adlı bir kitap halinde yayınladı. 1942 yılında New York'a dönen Duchamp, Breton, Sidney, Janis, R.A. Parker'le birlikte Gerçeküstücülüğün ilk sayfaları (First Papers of Surrealism) kataloğu üzerinde ve sergisinde çalıştı. Max Emst ve Breton VVV'la birlikte yayımladı.

1950'de ilk heykeli, «Dişi Salkım Yaprağı»nı yarattı. 1954'de Alexina (Teeny) Sattler ile ikinçi evliliğini yaptı. Aynı yıl, Philadelphia Sanat Sanat Müzesi'nde her yıl tekrarlanan Walter ve Louise Arensberg Koleksiyonu Sergisi'nde Duchamp'ın kırküç eseri yer aldı. Yine 1954 yılında Milano'daki Schwarz Galerisinde açılan bir sergide sanatçının adı, İtalya'da ilk kez duyuldu. Duchamp'la ilgili ilk önemli monografiyi, «Sur Marcel Duchamp» 1959 yılında Robert Lebel, yazdı.

Duchamp'ın eski eserlerinden oluşan ilk sergi, 114 eserini içine alan bir katalogla birlikte 1963 yılında Pasedena Sanat Müzesi'nde açıldı; 1964 yılında ise Milano'daki Schwarz Galerisi'nde 108 eserini içine alan bir katalogla birlikte sanatçının eski eserlerinden oluşan ilk Avrupa sergisi düzenlendi. Schwartz Galerisindeki sergi, Kasım ayında Bern Kunsthaus'unda ve daha sonra Avrupa'nın bellibaşlı bazı müzelerinde tekrarlandı.

1966 yılında, Arensberg koleksiyonu (Philadelphia Sanat Müzesi), New York'taki Çağdaş Sanat Müzesi, Yale Üniversitesi Sanat Galerisi, Chicago'daki Sanat Enstitüsü, Mary Sisler Koleksiyonu ve Schwartz Koleksiyonu'ndan ödünç alan Marcel Duchamp'ın eski eserlerinden oluşan büyük bir sergi, Londra'daki Tate Galeride açıldı. 1967 yılında Rouen Müzesi'nde, Marcel Duchamp'ın eski eserlerinden oluşan Fransa'daki ilk sergi açıldı. Bu sergide sanatçının kendisi gibi ressam olan kız kardeşi Suzanne ile erkek kardeşlerinden ressam Gaston ve heykeltraş Raymond'un eserleri de teşhir edildi. Aynı yılın Haziran ayında sergi, Paris'teki Çağdaş Ulusal Sanat Müzesi'ne nakledildi.

Marcel Duchamp'ın 1889'da dünyaya gelmiş olan kız kardeşi Suzanne, ressam Jean Crotti ile evlendikten sonra kardeşlerinin tuttuğu yolu denemişti. Ama sonra bu stilden ayrılmış ve Raoul Dufy'nin üslubuna yakın peyzajlar yaptı.




(alıntıdır)