araştırmacı gazetecilik

iron
kamu ya da başka bir deyişle toplumun geneli için önem taşıyan, farkedilmeyen ya da gizlenen gerçeklerin bir dedektifin veya savcının kullandığı yöntemlere benzer şekilde araştırılıp, doğrulatılması, analiz edilmesi ve topluma haber olarak duyurulması faaliyetidir.

Araştırmacı gazeteciliğin genel olarak zamanla yarışmayan ancak derinlemesine ve zamana yayılan soruşturma ve istihbarat süreci genel gazetecilikten kimi zaman farklılaşabilmektedir. Gazeteciliğin bu özel alanı, egemenlerin toplumdan gizledikleri kararlarının ve uygulamalarının yanısıra açıkça görülemeyen olguların belgelere ve tanıklarla derinlemesine mülakatlara dayalı yöntemlerle açığa çıkarılmasına çalışmaktadır. Araştırmacı gazeteciler de günlük olayları hızlılık kaygısıyla takip eden meslektaşlarına oranla fikri takibi ön plana alan habercilerdir. Araştırmacı-soruşturmacı gazetecilerin, özel kişilik yapıları da onların haksızlıklarla savaşımda daha cesur bir duruş sergilediklerini mesleğin tarihsel gelişimi içinde kanıtlamıştır.

Bu alanın genel gazetecilik içinde uzmanlaşmayı ve daha derinlemesine entelektüel birikimi gerektirdiği de alanın başarılı isimleri dikkate alındığında açıklıkla görülmektedir. Araştırmacı gazetecilerin hedefe ulaşıp kamusal sorunu çözümleyene dek iz sürme özelliği, basının demokratik sistemdeki dördüncü güç niteliğini somutlaştırmaktadır.

Teknolojinin bu alandaki iz sürücü istihbarat tekniklerini her geçen gün geliştirmesiyle araştırmacı gazetecilerin bu değişime ayak uydurma gereksinimini doğrmuştur. Bunun yanısıra haber yazım ve sunumunda genel gazetecilikten ayrışan ve benzeşen özellikler de dikkat çekmektedir.

Araştırmacı gazetecilerin cesaret ve kahramanlık öykülerinin efsaneleştiği bu uzman gazetecilik alanı birçok yanıyla ilgi çekmektedir

Aslında gazetecilikte rutin haberlerin, özellikle de ani gelişen olaylara ilişkin haberlerin tümü bir araştırma sonucu üretilmektedir. Ancak rutin haberlerde, haber kaynaklarıyla telefonda, yüzyüze ya da olay yerinde hızla ve kısa sürede görüşülerek temel gazetecilik soruları olan ve haberin yapısal unsurlarını oluşturan 5N1K'nın yanıtlarıyla istihbarat yapılır ve yayınlanacak metin hazırlanır. Bu tür haberlerin konu edindiği olaylar ya da açıklamalar, tüm haber medyasının izlediği ve geciktirilmeksizin yayınlanmazsa atlanabilecek haberleri oluşturur.

Özellikle olayları konu edinen rutin haberlerde, toplumsal-siyasal-ekonomik açıdan egemen (yöneten) konumda olanların seçmen (yönetilen) konumundaki vatandaşlardan gizleyebileceği bir gerçek genellikle olamaz. Başka bir ifadeyle, yöneten konumundaki egemenler ani gelişen olayların ortaya çıkmasını kontrol etmekte zorlanırlar. Bu haberler, egemenlerce sıkı sıkıya kontrol altında tutulması olanaksız genel ve görünen gerçeklerle ilgilidir.